"Karzeł" - Pär Lagerkvist - recenzja

Pär Lagerkvist jest wybitnym szwedzkim poetą, dramaturgiem i prozaikiem, autorem wielu dzieł, za które został doceniony i nagrodzony w 1951 roku Nagrodą Nobla. Jest on autorem książek, takich jak: „Barabasz”, „Kat”, „Sybilla”, „Pielgrzym na morzu”, a także „Karzeł”, wydany w 2013 roku przez Wydawnictwo PROMIC.

Jak mówił sam autor, w książce poruszył temat wiecznego zła. Utwór przyjmuje postać dziennika nadwornego karła. Akacja utworu rozgrywa się w bliżej nieokreślonej przeszłości, na ogólnie zarysowanym dworze książęcym. Nadworny karzeł, którego autor opisuje jako dwudziestocalowego, zgrabnego, proporcjonalnie zbudowanego mężczyznę, o rudawych, gęstych włosach i pomarszczonej twarzy, jest narratorem książki. Dumny i milczący karzeł nie posiada imienia. Jego zadanie polega na usługiwaniu swojemu panu, spełnianiu życzeń księżnej, a przede wszystkim obserwowaniu co się wokół niego dzieje. 

Karzeł wzbudza w ludziach lęk i niechęć, ale jak sam pisze „Ale boją się tak naprawdę samych siebie. Sądzą, że ja ich przerażam, czyni to jednak karzeł kryjący się w nich, człekopodobna istota o małpiej twarzy, wystawiająca głowę z głębi ich duszy.” Karzeł ma wysokie mniemanie o sobie, uważa że pochodzi z rodu starszego od ludzi, dlatego też ludzkich bliźnich nienawidzi i gardzi nimi. Nienawidzi też zwierząt, a także innych karłów, często nazywając ich błaznami. 

Jedynie respekt i jakiś rodzaj szacunku czuje do księcia, gdyż ten jest wojownikiem wszczynającym wojny i zabijającym wrogów. Wielkim marzeniem karła jest udział w wojnie i zabicie wroga. Ze względu na niewielki wzrost długo musiał czekać na spełnienie marzenia, ale w końcu się udało! Nienawiść i zło, które nosi w sobie sprawiają, że zachowuje się podle i bezwzględnie w stosunku do otaczających go ludzi. Zabija kota księżniczki, biczuje księżną, truje don Riccardo, sprawia że zamordowany zostaje książę Giovanni, ukochany Angeliki. Ta zbrodnicza działalność zostaje zauważona i obraca się przeciwko niemu, zostaje wtrącony do lochu i przykuty łańcuchami do ściany. Żyje jednak nadzieją, że pewnego dnia książę pośle po niego, bo przecież książę nie może obyć się bez swojego karła.

Pomimo, że autor pokazuje najgorszą, bezwzględną stronę ludzkiej natury utwór niesamowicie wciąga czytelnika. Przede wszystkim, po przeczytaniu lektury pozostaje niepokój, który skłania do przemyśleń na temat własnego postępowania. Jest to książka, którą można polecić każdemu, gdyż jest utworem ponadczasowym poruszającym problemy ludzi z różnych epok i w różnym wieku.

Tilia, 16 lat

Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Promic.