„Seks, betel i czary. Życie seksualne dzikich sto lat później” - Aleksandra Gumowska - recenzja

W 2014 roku nakładem Wydawnictwa Znak w Krakowie ukazała się książka Aleksandry Gumowskiej, pt. „Seks, betel i czary. Życie seksualne dzikich sto lat później”. Autorka jest reporterką współpracującą z „Newsweek Polska”, a wcześniej z „Wysokimi Obcasami” i „Dużym Formatem”.

W swojej książce Aleksandra Gumowska opisuje czas jaki spędziła na Wyspach Trobrianda, należących do Papui-Nowej Gwinei, leżących na północ od Australii. Najdłużej przebywała we wsi Omarakana, gdzie mieszkała u wodza Palaysiego Daniela. W utworze bardzo często nawiązuje do dzienników i książek  znanego polskiego antropologa Bronisława Malinowskiego, żyjącego na przełomie XIX i XX wieku. Spędził on na Wyspach Trobrianda kilkanaście miesięcy (jak obliczył jego biograf było to półtora roku, choć sam Malinowski podaje okres dwóch lat). To właśnie po pobycie Malinowskiego na Trobriandach powstały dzieła, które rozsławiły Wyspy, min. „Życie seksualne dzikich”, „Argonauci zachodniego Pacyfiku” oraz „Ogrody koralowe i ich magia”.

Celem napisania książki, było porównanie jak bardzo zmieniło się życie mieszkańców w przeciągu stu lat, głównie na Kiriwiny (największej wyspie Trobriandów). Gumowska mieszkając u wodza Palaysiego bardzo dużo z nim rozmawiała i starała się zrozumieć gulagula (tradycję) Trobriandczyków. Chciała poznać zależności klanowe i rodzinne panujące we wsi. Nie jest łatwo zrozumieć Europejczykowi tradycję dziedziczenia wyspiarzy, z racji tej, że jest to społeczeństwo matrylinearne, gdzie w kulturze niezwykle ważną rolę pełnią kobiety - to po nich się dziedziczy. Bardzo wyraźnie zarysowana jest hierarchia wśród członków społeczności i wielkim przywilejem jest przynależność do klanu wodza Tabalu. I tak, na przykład, kobiety z klanu Tabalu używają osobnych naczyń niż kobiety z innych, mniej znamienitych, klanów i podklanów. Autorka zyskała wśród społeczności Trobriandczyków szacunek i przyjaźń mieszkańców, wyrazem akceptacji i traktowania jej jak „swojej” było nadanie jej imienia Kadamwasila. Również fakt, że była obiektem drwin i prześmiewczych komentarzy, a także wytykania palcami – utopiła plastikowe wiadro w studni – świadczy o akceptacji jej przez społeczność. Na błędy obcych dimdim (białych) patrzy się przez palce i nie komentuje ich, ze „swojego” można się się wyśmiewać.

Książka dostarcza czytelnikowi interesujących informacji na temat codziennego życia, uprawy roli, stosunku do dzieci, mężczyzn, tańca, pieniędzy, wodza, czarów, białych (didimi), sagali (pogrzeb) i wielu innych.

A skąd taki tytuł?

Seks, stąd, że mieszkańcy słyną z tego że życie seksualne rozpoczynają wcześnie i przed ślubem mają wielu partnerów. Na Wyspach - nazywanych Wyspami Miłości - nikogo to nie gorszy, gdyż w tej kulturze takie zachowanie jest normalne. Jedynie wódz może mieć kilka żon (Palaysi ma cztery), a pozostali mieszkańcy żyją w związkach monogamicznych.

Betel to orzeszki, które żują mieszkańcy Wysp Trobrianda. Wymieszane z wapnem zabarwiają zęby na czarno, a ślinę na czerwono. Betel jest towarem deficytowym i w dobrym tonie jest obdarowywanie mieszkańców orzeszkami.

Pomimo, że większość Trobriandczyków jest chrześcijanami i uczęszcza do kościoła, jednak głęboko zakorzenione jest w nich przeświadczenie o wszechobecnych czarach, wierzą w zaklinanie pogody, zbiorów, chorób, uroki, złe duchy, czarownice.

Książka zawiera też wkładkę ze zdjęciami czarno-białymi autorstwa Malinowskiego i kolorowymi, które zrobiła autorka.

Dzieło Aleksandry Gumowskiej, pt. „Seks, betel i czary. Życie seksualne dzikich sto lat później” jest niezwykle ciekawą pozycją. To utwór, który w sposób interesujący przybliża nam odmienną od „cywilizowanej” kulturę, tradycje i zwyczaje. To książka, która pokazuje, że kultura plemienna Trobriandczyków wcale nie jest gorsza, jedynie inna, a przez to ciekawa i egzotyczna.

Serdecznie polecam!

Tillia, 17 lat

Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Znak.